[Điểm báo]

CÁC BẤT THƯỜNG THAI VÀ TRẺ SƠ SINH DO GIANG MAI BẨM SINH: TỔNG QUAN TÀI LIỆU

Tác giả: David M, Hcini N, Mandelbrot L, Sibiude J, Picone O.

Tóm tắt:

Giang mai bẩm sinh, là một bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục do vi khuẩn Treponema pallidum, là một trong những bệnh bẩm sinh thường gặp trên toàn cầu và có thể gây ra hậu quả nặng nề cho cả mẹ và bé. Gần đây số ca giang mai bẩm sinh đã tăng lên ở nhiều quốc gia.

Sau khi nhiễm, Treponema pallidum nhanh chóng, xâm nhập cơ thể mẹ bao gồm hệ thần kinh trung ương và qua nhau, dẫn đến nguy cơ lây truyền cho thai trong tất cả các giai đoạn mẹ nhiễm. Điều trị giang mai thì có lợi cho sức khỏe mẹ và làm giảm nguy cơ kết cục xấu cho thai kì đặc biệt là thai chết lưu.

Bài báo cáo này, mục đích là đánh giá các bất thường do nhiễm trùng giang mai bẩm sinh lên thai và trẻ sơ sinh và hiệu quả của việc điều trị giang mai ở mẹ lên các hình ảnh bất thường trên siêu âm.

* Kết quả:

Có 432 trường hợp nhiễm giang mai bẩm sinh được báo cáo bao gồm 161 trường hợp trước sinh, 319 trường hợp sau sinh, 57 trường hợp cả trước và sau sinh

Hình ảnh siêu âm trước sinh:

+ Tăng vận tốc đỉnh tâm thu của động mạch não giữa cao gợi ý thiếu máu bào thai (37.5%, 21/56), bánh nhau lớn (33.6%, 38/113), thai giới hạn tăng trưởng, FGR (14.2%, 23/161), đa ối (11.2%, 18/161), thiểu ối (9.3%, 15/161) và phù mô dưới da (7/4%, 12/161). Các bất thường não thì hiếm được mô tả trước sinh ngoại trừ có một trường hợp đầu nhỏ được mô tả bởi Carles và cộng sự, và liệu rằng thai có bất kì bất thường nào khác kèm theo hay không vẫn chưa được xác định rõ.

+ Các bất thường trong bụng thai: dấu hiệu thường gặp nhất là gan to (82.7%, 77/93), lách to (15.7%, 3/19), tràn dịch màng bụng (18.7%, 23/123) và ruột echo dày hoặc dãn quai ruột (5%, 6/123).

Các dấu hiệu lâm sàng và hình ảnh sau sinh:

+ Các bất thường tai não: xuất huyết trong não thất (52%, 13/25), phù não (24%, 6/25), dãn não thất (16%, 4/25), nhuyễn não chất trắng quanh não thất (16%, 4/25), và khối máu tụ trong não (2.7%, 1/25). Các bất thường não không bao giờ đơn lẻ.

+ Các bát thường khác: gan to (64.5%, 206/319), lách to (55.8%, 178/319), phù thai (9%, 29/319), tràn dịch màng bụng (5%, 16/319), phù mô dưới da (1.5%, 5/319), tràn dịch màng tim (1.2%, 4/319) hoặc tràn dịch màng phổi (1.2%, 4/319) và thiếu máu (32.6%, 106/319).

Diễn tiến về các dấu hiệu hình ảnh siêu âm sau khi mẹ điều trị giang mai:

+ Trong 62 trường hợp bất thường trên siêu âm trước điều trị và có siêu âm đánh giá, theo dõi hàng loạt sau điều trị. Rac và cộng sự ghi nhận bất thường Doppler động mạch não giữa, dịch màng bụng và đa ối sẽ thoái triển đầu tiên, sau đó là bánh nhau to và cuối cùng là gan to.

+ Trong 16 trường hợp thai bị ảnh hưởng được mô tả bởi Hollier và cộng sự, chỉ có 3 trường hợp có dấu hiệu lâm sàng lúc sinh. Thời gian giữa lúc điều trị và sinh trong nghiên cứu này thay đổi từ 1 ngày đến 14 tuần, nhưng khoảng thời gian giữa lúc có dấu hiệu đầu tiên và lúc thoái triển thì không rõ ràng.

+ Trong 3 trường hợp phù thai, hai trường hợp tốt (24 và 28 tuần) và gan lách to vẫn tồn tại cho đến lúc sinh 1 trường hợp. Ca thứ 3, thai chết lưu ngay sau khi truyền kháng sinh và dịch trong tử cung.

Kết luận:

Các dấu hiệu hình ảnh siêu âm của giang mai bẩm sinh thì không điển hình và các tổn thương có phổ rộng, trong số đó, dấu hiệu thường gặp nhất được báo cáo là các bất thường trong bụng thai, bánh nhau lớn và thai giới hạn tăng trưởng trong tử cung; ngược lại, thiếu máu và phù thai thì ít gặp và bất thường não thì hiếm gặp. Nhiễm trùng thai có thể gây thai chết lưu.

Trong trường hợp mẹ nhiễm giang mai, chúng tôi đề nghị theo dõi siêu âm ít nhất mỗi tháng trong thai kì. Khi siêu âm có các bất thường trên não thai, đề nghị chụp MRI thai do các bất các thường não không bao giờ đơn lẻ, thường kèm các bất thường khác như xuất huyết não, các tổn thương thiếu máu và phù não. Tuy nhiên, siêu âm thai trước sinh bình thường thì cũng không thể loại trừ khả năng giang mai bẩm sinh.

Phụ nữ có nguy cơ nhiễm trùng cao nên được tầm soát lại lúc 28 tuần và lúc sinh. Trong các trường hợp bất thường thai nghi ngờ nhiễm trùng bẩm sinh hoặc thai chết lưu, phải tầm soát bệnh giang mai bằng huyết thanh. Ngoài ra, những bà mẹ này phải được theo dõi định kì đều đặn sau điều trị và ở lần mang thai tiếp theo vì thường bị tái nhiễm.

HÌNH 2: Ví dụ các dấu hiệu siêu âm của giang mai bẩm sinh A-E, hình ảnh siêu âm thai 36 tuần mẹ nhiễm giang mai, cho thấy các đặc điểm trên siêu âm của nhiễm giang mai: lách to (chu vi lách 18cm, >95th percentile so với tuổi thai) (A), gan to (chiều dài gan 6cm, >95th percentile so với tuổi thai (B). Trong trường hợp này, vận tốc đỉnh tâm thu động mạch não giữa bình thường 0.97 MoM so với tuổi thai loại trừ thai thiếu máu(C). Siêu âm sau sinh khẳng định lách to (D) và gan to (E).

Nguồn: https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/

Lược dịch: Bs Nguyễn Thị Thu Trang

Hiệu chỉnh: BS Hà Tố Nguyên